डब्लुएचओले भन्यो, विश्वका १७० देश परम्परागत औषधि प्रयोग गर्दैछन् / नेपालको ग्रामीण क्षेत्रका अधिकांश जनता परम्परागत चिकित्सामा निर्भर / परम्परागत चिकित्सा आधुनिक युगमा पनि प्रभावकारी

गान्धी नगर (गुजरात) भारत– विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ)का महा निर्देशक डा टेड्रोस अधानोम गेब्रेयससले विश्वका १७० देशले परम्परागत औषधि प्रयोग गरिरहेका बताएका छन् । स्वास्थ्य मन्त्री मोहन बहादुर बस्नेतले समेत नेपालमा करिब ८० प्रतिशत जनता ग्रामीण क्षेत्रमा बसोबास गरेका छन् भने ती मध्ये अधिकांश आफ्नो स्वास्थ्य उपचारको लागि परम्परागत चिकित्सामा निर्भर रहेको बताएका छन् ।

गुजरातको गान्धी नगरमा भएको परम्परागत चिकित्सा सम्बन्धी पहिलो विश्व व्यापी शिखर सम्मेलनमा डा टेड्र्रस र नेपालका स्वास्थ्य मन्त्री बस्नेतले उक्त कुरा बताएका हुन । भारत सरकार को केन्द्रीय आयुष मन्त्रालयले सम्मेलनको सह–आयोजन गरेको हो ।

१७० देशहरूले परम्परागत औषधिहरू प्रयोग गरिरहेका छन्

डब्लुएचओका महासचिव डा.टेड्र्रसले आज पनि विश्वका १७० देशले परम्परागत औषधि प्रयोग गरिरहेका बताएका छन् । जसको फाइदा करिब ८० प्रतिशत जनताले कुनै न कुनै रूपमा लिइरहेका छन् । यसले देखाउँछ कि यी चिकित्सा विधिहरू आजको आधुनिक युगमा पनि प्रभावकारी छन् र तिनिहरूलाई भारतमा पनि धेरै महत्व दिइन्छ। उनले परम्परागत चिकित्साको इतिहास निकै पुरानो रहेको समेत उल्लेख गरे । भारत यसको केन्द्र रहेको छ । यस थेरापीको फाइदा करिब ३५०० वर्षदेखि लिइदै आएको छ । आज पनि करिब ४० प्रतिशत औषधि र फर्मास्युटिकल उत्पादन को आधार प्राकृतिक उत्पादन हो । यसबाट अन्य देशले पनि प्रेरणा लिनुपर्छ ।

डा टेड्र्रसले ले भारतले आयुर्वेद, युनानी र होमियोप्याथी औषधि लाई विस्तार गर्न धेरै राम्रो काम गरेको बताए। यी कामहरू अपनाएर अन्य देशहरूले पनि परम्परागत चिकित्सालाई अगाडि बढाउन काम गर्नुपर्छ। उनले परम्परागत चिकित्सामा बढी काम भइरहेको भारत लगायत देशबाट प्रमाणमा आधारित कामका लागि सुझाव मागेका छन् । पछि डब्लूएचओले यी सुझावहरूलाई विश्वव्यापी रणनीतिमा समावेश गर्न सक्छ।

उद्‌घाटन सत्रमा डा. टेड्र्रस ले यस सम्मेलनमा भएका निर्णयहरूले राष्ट्रिय स्वास्थ्य प्रणालीमा परम्परागत औषधिको प्रयोगलाई एकीकृत गर्ने विश्वास व्यक्त गरे। साथै, यसले विज्ञानको माध्यमबाट परम्परागत चिकित्साको शक्ति बढाउन मद्दत गर्नेछ।

परम्परागत औषधि यो समावेश छ

परम्परागत चिकित्सामा अकुपञ्चर, जडिबुटी औषधि, स्वदेशी परम्परागत चिकित्सा, होमियोप्याथी, आयुर्वेद, युनानी, प्राकृतिक चिकित्सा पर्छन् । डब्लूएचओका अनुसार एस्पिरिन र आर्टेमिसिनिन जस्ता औषधिहरू परम्परागत औषधिबाट पत्ता लागेको हो।

भारत जस्तै एकीकृत चिकित्सा मा काम गरौँ

डा टेड्र्रसले भारतले आफ्ना अस्पताल र प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा एकीकृत औषधिको सन्दर्भमा निकै राम्रो मोडल तयार गरेको बताए, जसलाई विकसित र विकासशील देशले पनि अपनाउन सक्छन् । यो एउटा नमुना हो जसको माध्यमबाट सदस्य राष्ट्रहरूले आफ्ना आबादीलाई एउटै छानामुनि एलोप्याथी र परम्परागत औषधि दुवै सुविधा उपलब्ध गराउन सक्छन्।

प्राचीन ज्ञान र आधुनिक विज्ञानलाई ग्रहण गर :माण्डवीय

भारत सरकारको केन्द्रीय स्वास्थ्य मन्त्री डा. मनसुख माण्डवीयले प्राचीन ज्ञान र आधुनिक विज्ञानलाई अपनाएर एक पृथ्वी, एक परिवार, एक भविष्यको लोकाचारलाई प्रवर्द्धन गर्दै स्वास्थ्य सम्बन्धी दिगो विकास लक्ष्यहरू हासिल गर्न सामूहिक रूपमा काम गर्न सक्ने बताए । आधुनिक समयमा प्राकृतिक र जडीबुटीमा आधारित औषधि र सौन्दर्य प्रसाधनको मागले परम्परागत चिकित्सा अभ्यासको दिगो महत्त्वलाई जोड दिन्छ, उनले थपे ।

नेपालको ग्रामीण क्षेत्रमा बस्ने अधिकांश जनता परम्परागत चिकित्सामा निर्भरः स्वास्थ्य मन्त्री मोहनबहादुर बस्नेत

स्वास्थ्य मन्त्री मोहन बहादुर बस्नेतले नेपालमा करिव ८० प्रतिशत जनता ग्रामीण क्षेत्रमा बसोवास गरेका छन भने ति मध्ये अधिकांश आफ्नो स्वास्थ्य उपचारको लागि परम्परागत चिकित्सामा निर्भर रहेको बताएका छन ।

गुजरातको गान्धीनगरमा भएको परम्परागत चिकित्सा सम्बन्धी पहिलो विश्व व्यापी शिखर सम्मेलनलाई सम्बोधन गर्दै स्वास्थ्य मन्त्री बस्नेतले उक्त कुरा बताएका हुन ।

स्वास्थ्य मन्त्रीले सम्मेलनमा उपस्थिति विभिन्न मुलुकको स्वास्थ्य मन्त्री र स्वास्थ्य पदाधिकारी, विज्ञहरूलाई सम्बोधन गर्दै भने–‘अब समय आइ सकेको छ की हामी सबै आफ्नो मुलुक को स्वास्थ्य प्रणालीमा पारम्परिक चिकित्सालाई एकीकरण गर्ने बारे विचार गरौँ ।’

स्वास्थ्य मन्त्री बस्नेतले अगाडि थपे–‘यसले हामी लाई विश्वव्यापी स्वास्थ्य कभरेज को साझा लक्ष्य हासिल गर्न मद्दत गर्ने छ । म यस फोरममा उपस्थित सबै लाई परम्परागत चिकित्साको प्रवर्द्घन र एकीकरण मा काम गर्न र यस दिशामा आफ्नो प्रयासहरू गर्न आग्रह गर्छु ।’

स्वास्थ्य मन्त्रीले सम्मेलनमा उपस्थिति व्यक्तिहरूलाई आग्रह गर्दे अपिल समेत गरे–‘ म सम्माननीय परम्परागत चिकित्सा समुदाय, वैज्ञानिक, चिकित्सक र सबै प्रमुख सरोकारवालाहरू गलाइ सहयोग विस्तार गर्न अपिल गर्छु ।’

शिखर सम्मेलनमा सरिक नेपाली टोलीमा स्वास्थ्य मन्त्री बस्नेत सँगै स्वास्थ्य मन्त्रालय की अतिरिक्त सचिव डा.संगिता कौशल मिश्र, आयुर्वेद तथा वैकल्पिक चिकित्सा शाखा प्रमुख डा.वासुदेव उपाध्याय, डा. सन्तोष ठाकुर, डा. अन्जु कार्की, डा. चेतराज जोशी लगायतका सहभागि थिए ।