‘लू’ अर्थात् तीव्र गर्मी, ज्यान जोखिममा पार्न सक्छ

काठमाडौं–मौसम पूर्वानुमान महाशाखा, जल तथा मौसम विज्ञान विभागले आगामी केही दिन तराइको धेरै जसो भूभागमा अधिकतम र न्यूनतम तापक्रम बढ्दै जाने र आगामी पाँच दिन सम्म तातो हावा तथा लू (हिट वेभ) लाग्न सक्ने सम्भावना रहेको चेतावनी दिएको छ ।

विगत केही दिन देखी मुलुकको अधिकांश भू भागमा तापक्रममाबृद्घिभएको छ । मध्य तराइ र छेउ छाउमा अधिकतम तापक्रम ४० डिग्रीसेल्सियस वा सो भन्दा बढी मापन गरिएको छ ।

महाशाखा ले तातो हावा तथा लू लाग्न वाट जोगिन आवश्यक सतर्कता अपनाउन समेत अनुरोध गरेको छ । पहाडी भू भागका उपत्यका तथा खोँचहरूमा समेत तापक्रम क्रमिक रूपमा बढ्न सक्ने सम्भावना रहेको समेत मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले जनाएको छ ।

गर्मी याममा लू , तातो हावा ले मधेश र विशेष गरी छिमेकी मुलुक भारतमा मृत्यु हुने गरेको समाचार हामीले सुन्दै आएका छौं ।

इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा का पूर्व निर्देशक डा.जिडी ठाकुर को अनुसार शरीरले गर्मी र तापक्रमको परिवर्तनलाई सहन सक्छ । यो गर्मी सहने प्रक्रियामा शरीरबाट पसिना निस्कनु सबै भन्दा महत्वपूर्ण हुन्छ । पसिना ले गर्दा शरीरको ताप वातावरणमा निस्कन्छ । सँगै पसिनाको माध्यमले पानी र नुन पनि निस्किन्छ जसको आपूर्ति गर्न आवश्यक हुन्छ । यदि यो भएन भने गर्मीमा थकाइ महसुस हुन्छ ।
डा.ठाकुरको अनुसार मनुष्यमा पसिना निकाल्ने प्रकृया र शरीरमा नुन र पानी को कमी पुरा गर्दै रहनाले गर्मी लाई सहन सकिन्छ । लू लाग्दा तीव्र ज्वरो , मस्तिष्कमा असर र पसिना नहुनु मुख्य रूपले देखिन्छ । लू लाग्दा मस्तिष्क समेत प्रभावित हुन सक्ने भएकोले बिरामी बेहोस समेत हुन सक्छ भने बोल्दा लर्बराउन सक्छ । यसैले लू लागेको व्यक्ति लाई सबै भन्दा पहिला छहारी मा ल्याउनु पर्छ । उ चेत अवस्थामा छ भने ओरल रिहाइड्रेसनसल्ट(जीवनजल)वा नुन चिनी मिसाइएको पानी खुवाउनु पर्ने डा. ठाकुर बताउँछन् । भित्री वस्त्र बाहेक अन्य खोलेर शरीरमा हलुको पानी छम्कनु ले पनि फायदा पुग्छ । अर्थात् बिरामीको शरीरका तापक्रम कम गर्ने प्रयास गर्नु पर्छ । यसको लागि कपडा लाई गिलो गरेर समेत बिरामी लाई यसले बेर्न सकिन्छ ।

लू लाग्नाले शरीरको तापक्रम नियन्त्रण केन्द्र मा असर हुन्छ र कहिले कही मृत्यु समेत हुन सक्छ । यदि बिरामीको अवस्था जटिल देखिएको छ, उ बेहोस हुने अवस्थामा छ भने जिउ चिसो पार्दै छिट्टै नजिकको स्वास्थ्य संस्थामा पुर्याउनु पर्छ । स्वास्थ्य संस्थामा बिरामी लाई सलाइन चढाइनु लगायतका अन्य चिकित्सा प्रकृया सुचारु गरिने डा.ठाकुर बताउँछन् ।

तातो हावा र लू वाट हुने सम्भावित असर

• थकाइ लाग्ने
• कमजोरी हुने
• बढी तिर्खा लाग्ने,
• टाउको दुख्ने
• खुट्टा बाउँडिने
• चक्कर आउने
• बेहोस हुने
• मांसपेशीहरू दुख्ने
• वान्ता आदि

यसबाट बाच्ने उपाय

• तातो हावा र लु वाट बच्न बढी गर्मी भएको समय घर भित्र अर्थात् चिसो ठाउँ मा रहने बाहिरी वातावरण मा नजाने, घाममा बढी एक्सपोज नहुने
• हरेक आधा घन्टामा २००–३०० मिलि लिटर पानी खाने, दिन भरमा आफ्नो अनुकूल भए सम्म ५–६ लिटर पानी खान सकिन्छ, आफू सँग सधैँ पानीको बोतल राख्नु पर्छ
• हल्का लुगा लगाउने , सुती कपडा लगाउने , बाहिर निस्किँदा टाउको छोप्ने , टोपी लगाउने
• सानो बच्चा र ६५ वर्ष माथिका हरूलाई छाहारी मै राख्नु पर्छ
• मदिरा वा मस्तिष्क लाई प्रभावित गर्ने औषधि लिनुहुँदैन
• स्वास्थ्य समस्या भएमा स्वास्थ्य संस्था वा स्वास्थ्य कर्मी सँग सुझाव लिने